<p>De straten van Mardin zijn getooid met vlaggen van de HDP, een relatief nieuwe partij waarin Koerden, christelijke Assyriërs en veel progres- sieve opposanten van de regerende AKP van president Erdoğan zijn verenigd. Een partij ook die wel wordt gezien als de legale arm van de verboden Koerdische Arbeiders partij PKK van Abdullah Ocalan.<br /><br />
Bij de ingang van het stadhuis hangt een groot bord waarop de bezoekers in het Koerdisch, Arabisch, Assyrisch en Turks welkom worden geheten. Binnen wordt er druk gewerkt aan de lancering van een nieuwe website, eveneens in vier talen.<img width="225" hspace="5" height="150" align="right" alt="" src="http://media.wereldjournalisten.nl/media/uploads/2015/Mardin-oude-stad-(2).jpg" /> “Onze talen zijn officieel verboden,” vertelt de Assyrische co-burgemeester Februniye Akyol, die haar ambt deelt met de bekende Koerdische politicus Ahmet Türk.“Maar door ze alvast te gebruiken, legaliseren we ze zo.” Akyol is vorig jaar maart verkozen voor de Koerdische BDP die zich inmiddels heeft omgedoopt tot de Halkların Demokratik Partisi (HDP). <br /><br />
Akyol (27) is geboren en getogen in Midyat, een stad bij de Turks-Syrische grens, waar veel christelijke Assyriërs wonen. Zij heeft de middelbare school in Midyat en de universiteit in Istanbul afgerond. Nu promoveert zij aan de Mardin Artuklu-universiteit in de Assyrische taal en cultuur. “Een paar jaar geleden zou dit ondenkbaar zijn geweest,” zegt ze glimlachend, “want Assyrisch kwam niet in het curriculum van de universiteit voor.” Deze positieve stap schrijft zij toe aan de politieke druk vanuit de regio. “Onze volkeren laten zich niet langer de les lezen door Ankara. De instituten moeten zich aanpassen aan de groeiende vraag naar onderwijs in eigen taal en cultuur, maar ook de weg bereiden naar een open discussie over ons gezamenlijke verleden.” Daarmee doelt zij op de genocide die gepleegd is op de Assyriërs, Armeniërs en Yezidi tijdens de nadagen van het Ottomaanse Rijk rond 1915. “Maar ook over de afschrikkingsgolven en gedwongen deportaties in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw.” <br /><br />
Akyol is niet uit op wraak, maar vindt wel dat de staat zich moet verontschuldigen voor de terreurpraktijken in het verleden. “Het leven van mijn familie bijvoorbeeld kenmerkte zich door angst, bedreigingen en verscheuringen. Mijn vader is diverse keren opgepakt, wij zijn vaak bedreigd door de politie of door de paramilitaire gendarmes. Veel dorpen zijn in 1992 ontruimd en er zijn mensen gevlucht naar het buitenland. Ook drie broers en twee zussen van mij vluchtten naar Duitsland. We moeten met een nieuwe grondwet zulke praktijken voor eens en altijd zien te voorkomen.” <br /><br />
Sinds de separatistische PKK twee jaar geleden een staakt-het-vuren heeft afgekondigd en zijn guerrilla’s buiten de Turkse landsgrenzen heeft terugtrokken, is de druk op de bewoners relatief minder geworden in de Koerdische regio’s, zegt Akyol. “Een paar jaar geleden durfde niemand zich Assyrisch, Armeniër of Yezidi te noemen,” vervolgt zij. “Nu stappen mensen op me af en onthullen hun ware identiteit. Wij hebben met de HDP kennelijk iets goed gedaan waardoor de eeuwenoude muur van angst is afgebrokkeld.” <br /><br /><img width="130" hspace="5" height="176" align="left" alt="" src="http://media.wereldjournalisten.nl/media/uploads/2015/Brusk-Bayram-(2).jpg" />De Koerdische Brusk Bayram (34) werkt als boekhouder bij de vervoersmaatschappij van zijn oom. Met fototoestel in de hand slentert hij door de straten van Diyarbakir en legt hij de tijd digitaal vast. “Soms word ik uitgemaakt voor spion,” zegt hij lachend, “want ik maak foto’s van iedereen. Dat doe ik om een soort archief van gezichten te maken.” In 1993 werd zijn stad Lice gebombardeerd door het Turkse leger en zijn school is toen in vlammen opgegaan. “Na de basisschool zijn mijn broers en zussen en ik niet meer naar school gegaan. Een hele generatie dus, kun je je dat voorstellen?” <br />
Hij pauzeert even en hoopt dat zijn partij HDP in het Turkse parlement komt om politieke vrijheden voor zijn volk af te dwingen. Volgens de prognoses is de partij goed voor twaalf procent van de stemmen. “Maar, mochten onze vertegenwoordigers niet toegelaten worden tot het Turkse parlement, dan zal het geweld in heel Turkije weer losbarsten, wat ik niet wil.” <br /><br />
Ondanks zijn pijnlijke ervaringen met het Turkse leger of de politie koestert hij geen wraakgevoelens. “Neem nou Zuid-Afrika. Nelson Mandela heeft ondanks de gruwelen geen wraak genomen op de blanken en hij heeft het land niet in een burgeroorlog gestort. De zwarte bevolking is dus niet gaan lijken op de blanke onderdrukker. Dit voorbeeld moeten wij ook hier volgen.” Hij bestelt in het Koerdisch een kopje “Koerdische koffie” op een terras en zegt tot besluit: “Twintig jaar geleden zou ik niet zo vergevingsgezind zijn geweest, maar nu besef ik dat wraak een weg is naar oorlog. De afgelopen dertig jaar zijn er meer dan veertigduizend mensen omgekomen in de strijd voor vrijheid en gelijke rechten. Dat is meer dan genoeg.” <br /><br />
Gafur Türkay, voorzitter van de Armeense Surp Girakos-kerk in Diyarbakır, zwaait zijn gasten uit en komt onder de parasol zitten. Zijn kerk is vier jaar geleden uit de ruïnes herrezen. Kosten: 1,3 miljoen euro, waarvan een derde is vergoed door de gemeente Diyarbakır. “De rest van de donaties is afkomstig van de Armeniërs in Turkije en in het buitenland,” vertelt hij. Volgens hem leven er maar vijftien niet geassimileerde Armeniërs in Diyarbakır, terwijl in heel Turkije zo’n vijf miljoen een andere identiteit hebben aangenomen. “Bij de opening in 2011 waren er Armeniërs uit alle hoeken van de wereld hierheen gekomen,” blikt hij met kennelijke blijdschap terug. “Ik had een moment het gevoel alsof de genocide nooit had plaats gevonden en dat al die Armeniërs hier permanent woonden.” Dat het Europees Parlement onlangs de genocide op de Armeniërs heeft erkend, vindt hij sympathiek. “Belangrijker is dat men in Turkije tot dit besef en erkenning komt, zodat alle volkeren zich met elkaar kunnen verzoenen en vreedzaam verder leven. Mijn hoop heb ik gevestigd op de overwinning van de HDP.” <br /><br /><img width="139" hspace="5" height="209" align="right" alt="" src="http://media.wereldjournalisten.nl/media/uploads/2015/KInderen-in-Diyarbakir-2.jpg" />In de oude stadswijk Ziya Gökalp in Diyarbakır spelen kinderen in de nauwe steegjes. Zodra ze een fotograaf of een journalist zien, gaan ze bij elkaar staan en maken ze een V-teken en roepen ze “Biji Serok Apo”, lang leve leider Apo, koosnaam voor PKK-leiderAbdullah Öcalan die sinds 1999 vastzit op het eiland Imrali nabij Istanbul. Een jongen rent met wat tabak in zijn hand de straat op. Zijn vrienden verzamelen zich om hem heen en draaien er een sigaretje van. Diyadin Ekici (35) werkt binnen met zijn vrouw en ouders om de tabaksbladeren te sorteren en te malen. “Deze tabaksbladeren kopen we van de omliggende dorpen,” vertelt hij trots. “Vroeger was iedereen bang om het platteland op te gaan, want je kon aangezien worden voor terrorist en kon zo een kogel krijgen. Dat is nu gelukkig voorbij. Mensen verbouwen weer tabak en groente.” <br /><br /><img width="187" hspace="5" height="125" align="left" alt="" src="http://media.wereldjournalisten.nl/media/uploads/2015/Fatma-en-haar-man-aan-het-w.jpg" />Zijn vader wil het gesprek ombuigen naar de verkiezingen, maar zijn moeder Fatma kapt hem af. “Mannen voeren oorlog en laten de moeders huilen,” zegt ze. Ook haar dorp Çiftli Bahçeköy is begin jaren negentig verwoest door het leger, maar ze wil niet over het verleden praten. “Hopelijk komt er binnenkort definitief vrede en huilen de moeders niet meer. Schrijf maar in je krant dat mensen hier oorlogsmoe zijn, het leger is strijdmoe en de guerrilla’s zijn strijdmoe. Met behulp van Allah zullen we hopelijk binnenkort ook over de mooie kanten van het leven praten.”<br /><br />
Een paar straten verderop staat Dengbej, waar Ibrahime Piriki Roboski, zanger en voorzitter van dit zanghuis, zijn gasten gadeslaat. Drie oude mannen zitten op de binnenplaats en zingen a capella klaagliederen. “Turkse politici zijn ons altijd te slim af geweest,” valt Piriki Roboski met de deur in huis. “Ze komen hun beloftes niet na. President Erdoğan belooft ons gelijke rechten, maar we hebben er weinig vertrouwen in.” Volgens hem heeft de president weinig keuze: “Of hij erkent ons als volk en laat onze leider Öcalan vrij of hij kan rekenen op een algehele opstand.” Op de vraag of de Koerden klaar zijn om hun leider op te vangen, antwoordt hij: wij wachten al eeuwen op hem. Zodra hij komt, zullen er miljoenen hierheen komen. Voor ons Koerden zal dan een nieuw millennium aanbreken.<img width="195" hspace="5" height="141" align="right" alt="" src="http://media.wereldjournalisten.nl/media/uploads/2015/Ibrahime-Piriki-Roboski.jpg" />” De zanger wil niet aan een doemscenario denken, maar als zijn volk geen zelfbestuur krijgt, dan kan het zomaar gebeuren dat de Koerden weer de wapens gaan oppakken. “Overal in Turkije zullen er dan bommen afgaan en ons volk zal in opstand komen. De keuze is aan president Erdoğan. Wil hij oorlog of erkent hij onze rechten?”</p>
↧